Każdego dnia przyswajasz nowe treści – w pracy, podczas nauki i w codziennych sytuacjach. Napływ informacji bywa przytłaczający, a klasyczne, długie notatki nie zawsze sprzyjają pamięci i zrozumieniu. Sketchnoting, czyli notowanie wizualne, pomaga porządkować wiedzę i szybciej ją utrwalać. Na czym polega ta metoda, jak zacząć i gdzie sprawdza się najlepiej? Poniżej znajdziesz rzetelne wyjaśnienia i praktyczne wskazówki.
Na czym polega sketchnoting?
Sketchnoting to technika tworzenia notatek, która łączy słowa z prostymi elementami graficznymi. Sama nazwa wywodzi się od angielskich słów „sketch” (szkic) i „noting” (notowanie). W praktyce oznacza to zapisywanie sedna informacji w formie haseł, krótkich zdań, układów typograficznych, strzałek, ramek, ikon i prostych rysunków. Kluczowe jest nie to, jak „ładne” są elementy, lecz to, by tworzyły zrozumiały dla Ciebie ciąg skojarzeń.
Sketchnoting dobrze wykorzystuje mechanizmy przetwarzania informacji – jednoczesne użycie słowa i obrazu (tzw. podwójne kodowanie) ułatwia zrozumienie i zapamiętywanie. W odróżnieniu od bezrefleksyjnego przepisywania, wymaga aktywnego selekcjonowania treści i wydobywania tego, co najważniejsze. Drobne „bazgroły” wykonywane podczas rozmowy telefonicznej, webinaru czy lektury mogą być jego intuicyjną formą – zwłaszcza jeśli wspierają koncentrację i porządkowanie myśli.
Dla wyobrażenia: wizualna notatka z wykładu może zawierać tytuł w wyraźnym banerze, trzy główne bloki tematyczne w ramkach, krótkie punkty z najważniejszymi tezami, symbole (np. żarówka przy pomyśle, zegar przy terminie), strzałki pokazujące zależności oraz wyróżnione kolorem wnioski.
A jeśli nie potrafisz rysować?
Umiejętność artystycznego rysunku nie jest potrzebna. W sketchnotingu liczy się czytelność i sens dla autora. Wystarczy „alfabet wizualny” złożony z kilku elementów: kropka, linia, strzałka, okrąg, kwadrat, trójkąt, prosta ikona. Te składniki wystarczą, by budować ramki, listy, schematy, proste piktogramy czy podkreślenia. Istotne jest też konsekwentne znaczenie: np. kolor niebieski dla definicji, pomarańczowy dla przykładów, przerywana linia dla hipotez.
Wiele treści przedstawisz symbolicznie i skrótowo. Zamiast szczegółowej ilustracji „mózgu” przy haśle „myślenie” możesz użyć żarówki albo chmurki myśli; ważne pojęcie obramować, dodać cień lub zakreślenie; powiązania zaznaczyć strzałkami. Dobrze działa ograniczona paleta 2–3 kolorów, zróżnicowanie grubości linii (grubsza do nagłówków, cieńsza do treści) i spójny sposób wyróżniania. Z czasem wypracujesz własny, szybki i czytelny styl.
Jak przygotować dobrą notatkę wizualną?
Warto potraktować sketchnoting jako proces, który przebiega etapami – od przygotowania i selekcji treści po kompozycję na stronie.
1. Zbierz materiały i narzędzia
Określ źródło informacji: wykład, webinar, podcast, artykuł, książka czy dokumenty firmowe. Zadbaj o warunki pracy (oświetlenie, miejsce do pisania) i wybierz format – zeszyt, luźne kartki, karta A4 w orientacji pionowej lub poziomej, albo narzędzie cyfrowe z rysikiem. Przygotuj zestaw podstawowy: marker do nagłówków, cienkopis do treści, zakreślacz, dwa kolory akcentów. Jeśli pracujesz cyfrowo, utwórz prostą bibliotekę ikon i ramek, by przyspieszyć tworzenie schematów.
2. Wyłap sedno i porządkuj treść
Zamiast zapisywać wszystko, identyfikuj kluczowe pojęcia, definicje, liczby, zależności i wnioski. Pomaga myślenie pytaniami: kto? co? po co? jak? kiedy? z czym się łączy? Grupuj treści w bloki tematyczne (tzw. chunking), oznaczaj kategorie prostymi symbolami, a cytaty zamykaj w cudzysłowach lub dymkach. Zaznaczaj niejasności znakiem zapytania – wrócisz do nich później. Taki sposób pracy wymusza koncentrację, bo każda linia na stronie musi „nosić” sens. Działa tu tzw. efekt generowania: samodzielne przekształcanie treści poprawia zapamiętywanie.
3. Połącz tekst ze szkicami i stwórz kompozycję
Zacznij od czytelnego tytułu (baner lub pogrubiony napis), następnie ułóż treści w ramkach lub kolumnach. Pokaż relacje strzałkami, używaj numeracji do sekwencji i ikon do wyróżnienia typów informacji (np. wykrzyknik dla ostrzeżeń, zębatka dla procesu). Dbaj o hierarchię: większe litery i mocniejsza linia dla nagłówków, mniejsza dla detalu; zostawiaj „oddech” w postaci pustych przestrzeni. Kolor stosuj oszczędnie, np. tylko do akcentów lub kodów kategorii. Na koniec przejrzyj notatkę: dodaj krótkie wnioski, datę i słowa kluczowe. Jeśli chcesz archiwizować, zrób zdjęcie/scan i nazwij plik tak, by łatwo go później odnaleźć.
Sketchnoting w pracy – praktyczne zastosowania
Choć notatki kojarzą się ze szkołą, w środowisku zawodowym sketchnoting bywa szczególnie użyteczny – pomaga szybciej wdrażać się w nowe tematy, dzielić się wiedzą i usprawniać współpracę.
- Obsługa nowych narzędzi. Notatki wizualne ułatwiają naukę systemów i aplikacji: możesz narysować układ ekranu, wypunktować kluczowe funkcje, zapisać skróty klawiaturowe i opracować ścieżki „krok po kroku”. Strzałki pokażą, gdzie kliknąć, a ikonki pomogą skojarzyć moduły. Takie materiały są zrozumiałe nawet po dłuższym czasie, bo szybko odtwarzają przebieg czynności.
- Notatki ze szkoleń. Szkolenia i kursy obfitują w pojęcia, modele i procedury. Sketchnoting pozwala uchwycić ich strukturę: ramki dla tematów, schematy dla procesów, proste wykresy dla danych, a na końcu wnioski i zadania do wdrożenia. Dzięki temu łatwiej przygotować się do testów oraz wracać do materiału w ramach powtórek.
- Copywriting. Dla autorów treści sketchnoting sprawdza się przy planowaniu artykułów: mapa tematów, układ nagłówków, kluczowe argumenty, przykłady i źródła. Powtarzalny szablon notatki może stać się podstawą briefów redakcyjnych, a zebrane wizualnie konspekty ułatwiają tworzenie serii publikacji w spójnej logice.
Dodatkowo notowanie wizualne dobrze działa podczas spotkań projektowych (szybkie schematy decyzji), warsztatów i burz mózgów (kanby, matryce, diagramy), w zarządzaniu procesami (mapy przepływów), a także przy onboardingu nowych osób (piktogramy ról i zależności).
Dlaczego warto korzystać ze sketchnotingu?
Powodów, by włączyć notowanie wizualne do codziennej pracy, jest wiele – od lepszego rozumienia treści po trwalszą pamięć i większe zaangażowanie.
1. Ułatwia rozbicie złożonych treści
Przekuwając materiał w ramki, listy i schematy, zmniejszasz obciążenie pamięci roboczej i tworzysz „kawałki” informacji, które łatwiej ogarnąć. Zamiast ściany tekstu widzisz strukturę: główne punkty, przykłady, dane i wnioski. Ta forma sprzyja budowaniu schematów pojęciowych, dzięki czemu nawet trudne zagadnienia stają się przystępne. Warto jedynie pamiętać, by nie „przebodźcować” notatki – mniej dekoracji, więcej czytelności.
2. Wspiera zapamiętywanie i przywoływanie wiedzy
Połączenie słowa i obrazu dostarcza mózgowi dwóch torów kodowania informacji. Działa też efekt wyrazistości obrazu – proste ikony i wyraziste układy ułatwiają późniejsze odtworzenie treści. Notatka staje się mapą pamięci: kolory, rozmieszczenie na stronie, konkretne symbole pełnią rolę wskazówek, które uruchamiają kontekst. Sketchnoting dobrze łączy się z powtórkami rozłożonymi w czasie – szybkie przeglądy odświeżają zarówno treść, jak i układ.
3. Forma, która angażuje i motywuje
Tworzenie notatek wizualnych bywa przyjemne i angażujące, co sprzyja dłuższemu skupieniu. Personalizacja (własny zestaw ikon, skrótów, kolorów) buduje poczucie sprawczości, a estetyka – nawet bardzo prosta – zwiększa chęć wracania do materiału. Warto jednak trzymać się zasady „wystarczająco dobrze”: celem jest sens i użyteczność, nie perfekcja graficzna.
Podsumowanie
Sketchnoting to praktyczna metoda łączenia słów i prostych szkiców w notatki, które pomagają zrozumieć, uporządkować i zapamiętać informacje. Nie wymaga talentu plastycznego – liczy się czytelna struktura, konsekwencja i własny system znaków. Praca etapami (przygotowanie, selekcja treści, kompozycja) oraz ograniczona paleta środków graficznych pozwalają szybko tworzyć użyteczne materiały. W zastosowaniach zawodowych – od nauki narzędzi po planowanie treści – notowanie wizualne przyspiesza wdrażanie wiedzy i ułatwia jej odtwarzanie, a równocześnie zwiększa zaangażowanie podczas nauki i pracy.